Loading...Trong lĩnh vực Bào chế Dược học, quá trình phân loại hỗn dịch đóng vai trò quan trọng trong việc sản xuất các dạng thuốc đa dạng và hiệu quả. Hãy cùng tìm hiểu trong nội dung sau!
Dược sĩ chia sẻ cách phân loại hỗn dịch trong Bào chế dược học
Hỗn dịch là gì?
Giảng viên các trường Cao đẳng Y Dược Hà Nội trả lời: Hỗn dịch thuốc là dạng thuốc lỏng được sử dụng thông qua đường uống, tiêm, hoặc dùng ngoài da, chứa các dược chất rắn không tan được phân tán đồng đều dưới dạng các hạt rất nhỏ (có đường kính lớn hơn 0,1 micromet) trong chất dẫn, có thể là nước hoặc dầu.
Thuật ngữ “Sữa” thường được áp dụng để mô tả các hỗn dịch với chất dẫn là nước, được sử dụng để uống (ví dụ như Sữa magnesi). Thuật ngữ “Magma” thường được sử dụng để mô tả hỗn dịch của các chất rắn vô cơ như bentonit được phân tán trong nước, có xu hướng hydrat hóa mạnh và kết hợp các tiểu phân chất rắn để tạo ra một thể chất sệt có tính lưu biến kiểu thixotrop.
Thuật ngữ “Thuốc xức” được sử dụng để phân loại các hỗn dịch và nhũ tương được bôi lên da để tác động tại chỗ.
Dạng hỗn dịch hoàn chỉnh để sử dụng ngay có thể là chất lỏng đục hoặc thể lỏng có một lớp cặn ở đáy chai. Khi lắc nhẹ, cặn này cần được phân tán đều trong chất dẫn.
Dạng bột hoặc cốm cần được chuyển thành hỗn dịch hoàn chỉnh trước khi sử dụng, thông qua việc lắc với một lượng chất dẫn thích hợp.
Dược sĩ Cao đẳng Dược TP.HCM lưu ý rằng, hỗn dịch không được sử dụng để tiêm tĩnh mạch hoặc động mạch.
Phân loại hỗn dịch thuốc
- Theo nguồn gốc chất dẫn:
- Hỗn dịch nước
- Hỗn dịch dầu
- Hỗn dịch glycerin
- Theo đường dùng:
- Hỗn dịch uống
- Hỗn dịch tiêm dưới da, tiêm bắp (không được tiêm vào TM và tủy sống)
- Hỗn dịch dùng ngoại
- Theo kích thước tiểu phân:
- Hỗn dịch thô (coarse suspension) là hệ phân tán dị thể của các tiểu phân rắn có kích thước lớn hơn 1 μm, với giới hạn tối đa của các tiểu phân rắn trong khoảng 50 – 75 μm.
- Hỗn dịch keo (colloidal suspension), còn được gọi là hợp dịch đục, là hệ phân tán vi dị thể của các tiểu phân rắn có kích thước nhỏ hơn 1 μm, ví dụ như hỗn dịch nhôm hydroxyd, magnesi hydroxyd. Trong hỗn dịch keo, kích thước nhỏ của các tiểu phân rắn gần như giống như các hạt keo, điều này dẫn đến sự tuân theo chuyển động Brown và các hiện tượng nhiệt động khác, tạo nên một trạng thái lỏng đục và khá bền vững.
Thành phần hỗn dịch thuốc
- Dược chất: Dược chất chủ yếu là các chất rắn không tan hoặc rất ít tan trong chất dẫn, bao gồm hai loại:
- Loại không tan nhưng có bề mặt tiểu phân dễ thấm trong môi trường phân tán.
- Loại khó thấm chất dẫn.
*Môi trường phân tán:
- Môi trường phân tán có thể là nước và các chất lỏng phân cực, hoặc dầu và các chất lỏng không phân cực.
- Ngoài ra, có thêm các chất bảo vệ dược chất, chất điều vị điều hương, chất bảo quản chống nấm mốc.
Đặc điểm của hỗn dịch thuốc
- Đặc điểm nổi bật là dạng thuốc có cấu trúc hệ phân tán cơ học, không ổn định về mặt nhiệt động học, và pha phân tán dần dần có thể tách ra khỏi môi trường phân tán.
- Hỗn dịch là chất lỏng đục hoặc thể lỏng có một lớp cặn ở đáy chai, khi lắc, cặn này sẽ phân tán trở lại thành thể lỏng đục.
- Về cách đặt tên, các hỗn dịch thường được đặt tên theo cách sử dụng.
- Về mặt lý hóa, hỗn dịch là những hệ phân tán dị thể, được tạo thành bởi sự phân tán của rắn và một môi trường phân tán lỏng.
Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur tuyển sinh và đào tạo Cao đẳng Dược chất lượng cao
Ưu nhược điểm hỗn dịch thuốc
- Ưu điểm
- Có thể chế được các dược chất rắn không tan hoặc ít tan trong các chất dẫn dưới dạng thuốc lỏng, giúp thuốc có thể được đưa vào cơ thể thông qua nhiều đường hơn so với dạng rắn; thuốc uống dễ hơn đối với trẻ em.
- Hạn chế được nhược điểm của một số dược chất khi hòa tan không ổn định, tạo ra mùi vị khó uống và kích thích niêm mạc tiêu hóa (như các kháng sinh).
- Làm cho dược chất có tác dụng chậm hơn nhưng ổn định hơn hoặc hạn chế tác dụng của thuốc tại chỗ.
- Hạn chế tác dụng độc hại của một số dược chất.
- Nhược điểm
- Là hệ phân tán dị thể, không ổn định về mặt nhiệt động học, điều này khiến cho việc điều chế và duy trì ổn định khó khăn.
- Nếu không được điều chế và sử dụng cẩn thận, có thể không đảm bảo liều lượng chính xác và gây hại cho bệnh nhân.
Yêu cầu chất lượng của hỗn dịch
Yêu cầu chung:
- Hỗn dịch, khi để yên, dược chất rắn phân tán có thể tách lớp riêng, nhưng cần phải quay trở lại trạng thái phân tán đồng đều trong chất dẫn khi chai thuốc được lắc nhẹ trong 1-2 phút và duy trì trạng thái đó trong vài phút.
- Yêu cầu về pH, định tính, định lượng, sai số thể tích và các yêu cầu kỹ thuật khác:
- Các yêu cầu này phải tuân theo quy định trong chuyên luận riêng. Đối với hỗn dịch sử dụng để tiêm hoặc nhỏ mắt:
- Phải đáp ứng yêu cầu về thử nghiệm vô khuẩn và kích thước tiểu phân theo quy định trong chuyên luận riêng.
Bột hoặc cốm để pha hỗn dịch:
- Phải đáp ứng các yêu cầu chung của dạng thuốc bột hoặc thuốc cốm. Khi để yên, dược chất rắn phân tán có thể tách lớp riêng, nhưng cần phải trở lại trạng thái phân tán đồng đều trong chất dẫn. Khi lắc nhẹ chai thuốc trong 1-2 phút và giữ nguyên trạng thái phân tán đó trong vài phút.
Thông tin chia sẻ tại mục kiến thức Y Dược chỉ mang tính chất tham khảo!
Tổng hợp bởi caodangykhoa.vn